[Ung thư] Tập ăn, tập nói cho bệnh nhân ung thư đầu cổ

Quá trình phẫu thuật, xạ trị, hóa trị có thể ảnh hưởng đến chức năng nói và nuốt của bệnh nhân nên cần sớm trị liệu ngôn ngữ.

Bác sĩ Tan Hui Yong tại trung tâm phục hồi chức năng Mount Elizabeth, Singapore, khẳng định việc trị liệu ngôn ngữ rất cần cho bệnh nhân ung thư đầu và cổ. Các nghiên cứu gần đây cho thấy bệnh nhân được điều trị ngôn ngữ và khả năng nuốt trước khi xạ trị có kết quả tốt hơn trong việc duy trì cấu trúc cơ và chức năng nuốt. Ngoài ra, mô xơ có thể xuất hiện nhiều năm sau khi xạ trị ảnh hưởng tới khả năng nói rõ và nuốt của bệnh nhân. Chính vì vậy, tiếp tục tập luyện để phòng tránh hoặc tối thiểu hóa các tác dụng phụ là điều quan trọng.

[Ung thư] Tập ăn, tập nói cho bệnh nhân ung thư đầu cổ 4864

Bệnh nhân ung thư đầu và cổ cần được trị liệu ngôn ngữ để cải thiện chức năng nói cũng như ăn uống. Ảnh: PCC.

Thông thường có 3 phương pháp điều trị ung thư đầu và cổ bao gồm phẫu thuật, xạ trị, hóa trị hoặc kết hợp. Trên thực tế ung thư cùng quá trình điều trị có thể tác động tiêu cực tới khả năng nuốt, giao tiếp cũng như hoạt động xã hội của người bệnh. Do vậy bác sĩ trị liệu ngôn ngữ cần làm việc với bệnh nhân từ trước, trong và sau khi điều trị để giúp họ giữ khả năng giao tiếp và nuốt càng bình thường càng tốt.

Cải thiện khả năng giao tiếp

Điều trị ung thư đầu và cổ có thể gây ra những khó khăn về ngôn ngữ như nói không rõ, nói tăng âm mũi hoặc nói nhỏ. Trường hợp phải cắt bỏ thanh quản phải, bệnh nhân sẽ mất hẳn khả năng nói. Nếu những khó khăn về giao tiếp cứ để vậy không được điều trị, bệnh nhân có thể bị trầm cảm hoặc tách biệt với xã hội. Do vậy bệnh nhân cần có bác sĩ trị liệu ngôn ngữ giúp can thiệp càng sớm càng tốt.

Khi bệnh nhân không có khả năng sử dụng ngôn ngữ bằng miệng để giao tiếp, bác sĩ cần tư vấn một phương pháp thay thế, chẳng hạn như sử dụng các thiết bị trợ giúp giao tiếp bên ngoài. Với bệnh nhân phải cắt bỏ dây thanh quản, bác sĩ trị liệu ngôn ngữ sẽ trò chuyện theo cách thức đặc biệt để động viên và giúp họ tìm phương pháp phù hợp nhất để giao tiếp. Các phương pháp này có thể bao gồm:

– Nói từ thực quản: Nói bằng cách đẩy không khí tới ống dẫn thức ăn.

– Thanh quản nhân tạo: Sử dụng các thiết bị bên ngoài như thanh quản điện tử để sản sinh ra âm thanh.

– Giả khí thực quản (TEP): Nói qua van nhỏ một chiều để chuyển không khí từ khí quản tới họng.

Cải thiện chức năng nuốt

Chứng khó nuốt ở bệnh nhân ung thư đầu và cổ sau khi điều trị bao gồm khó ăn uống. Quá trình hóa trị và xạ trị có thể làm cho các cơ nuốt bị yếu và để lại sẹo nên hạn chế khả năng chuyển động. Tình trạng này có thể khiến người bệnh ăn lâu hơn, khó nhai thực phẩm khô, thức ăn dính trong họng sau khi nuốt, thức ăn hay chất lỏng tràn ra từ mũi, ho và nghẹn trong hay sau khi nuốt. Nếu chứng khó nuốt không được điều trị, bệnh nhân dễ suy dinh dưỡng và mất nước. Trường hợp nặng có thể gây ra viêm phổi và bệnh phổi mãn tính.

Ngoài những trở ngại trên, người bệnh mất hứng thú ăn uống và tách biệt xã hội. Do vậy bác sĩ trị liệu ngôn ngữ cần có mặt sớm để đánh giá khả năng nuốt của bệnh nhân, cùng họ đối diện và vượt qua những khó khăn.

Để đánh giá khả năng nuốt của hầu họng, bác sĩ chỉ định nội soi (VFS hoặc FEES). Sau khi đánh giá, bác sĩ trị liệu ngôn ngữ sẽ đưa ra lời khuyên thay đổi thích hợp trong khi nuốt. Những thay đổi này có thể bao gồm thay đổi tư thế, thay đổi chế độ ăn hoặc dùng mẹo để nuốt. Nếu bệnh nhân không thể nuốt an toàn cho dù đã áp dụng các phương pháp phục hồi, nhân y tế sẽ dùng phương pháp cho ăn thay thế. Bác sĩ trị liệu ngôn ngữ cũng giúp bệnh nhân tập vật lý trị liệu phục hồi các cơ nuốt.

Về thời điểm trị liệu ngôn ngữ và nuốt, bác sĩ Tan khuyên bệnh nhân nên cân nhắc bắt đầu trị liệu trước khi điều trị ung thư và tiếp tục đến khi điều trị xong. Các nghiên cứu chỉ ra việc trị liệu ngôn ngữ và nuốt bắt đầu trước khi điều trị ung thư giúp duy trì chức năng cơ tốt hơn, nhờ đó cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau khi điều trị ung thư.

Để biết thêm thông tin về phương pháp điều trị bệnh, xin vui lòng liên hệ Chuyên gia tư vấn và chăm sóc sức khỏe